Нима  учун бюджетингизни назорат қилишингиз керак?

Эртами-кечми  ҳар бир инсон "пулни тежашни қандай бошлаш керак" ёки "ўз  бюджетини қандай қилиб оқилона бошқариш керак" деган саволларни беради.  Бу муаммога  COVID дан кейинги  даврларда анча қийналганлар   қайта-қайта дуч келадилар - ҳамма ҳам у билан юзлашишга тайёр эмас  эди.

Статистика  ҳар иккинчи фуқаро ўзининг пулларини оқилона бошқариш тўғрисида бош  қотиришини тасдиқлайди. Бу фикрга келишига дўстлари, ҳамкасблари ва  танишларининг ачинарли тажрибаси сабаб бўлади. Инсон ўйлашни бошлайди:  молиявий беқарорлик бошланганда, у қарзларга кўмилиб қолмаслиги ва ҳеч  бўлмаганда кейинги бир неча ой давомида тирикчиликдан қолиб кетмасликка  қандай эриша олади. Бироқ, ҳамма ҳам ўз харажатларини даромад билан тўғри  мувозанатлаши, қарзлар билан шуғулланиши ва нолдан янги ҳаётни бошлаши мумкин  бўлмайди.

Нима  қилиш керак?

Сизга  олтин молиявий қоида "50/30/20" ёрдам бера олади.

Бу  қоиданинг мақсади – ўз харажатларингизни мутлақо зарур бўлган нарсалар ёки  хизматларга ва унча муҳим бўлмаган нарсаларга тўғри тақсимлаш, шунингдек,  оз-оздан маблағни шахсий жамғармангиз учун четга олиб қўйиш ёки олдин маблағ  етарли  бўлмаган муаммоларни ҳал  қилишни бошлашдир.

Даромадларни  тақсимлаш

«50/30/20»  қоидаси даромадингизни бир неча қисмга ажратади. Оила даромадининг энг катта  50% улуши мажбурий харажатларга ажратилади, уларсиз оилангиз нормал ҳаётда  яшаш олмайди. Буларга ижара ҳақи (шу жумладан коммунал тўловлар), асосий  кийим-кечак, озиқ-овқат, транспорт ва тиббий харажатлар, кредит ёки ипотека  тўловлари киради.

Оилангиз  даромадининг 30% ҳаётингизга қувонч келтирадиган, уни янада ёқимли ва  қизиқарли қиладиган нарсаларга йўналтирилиши мумкин. Сиз бу харажатларсиз ҳам  яшашингиз мумкин, лекин сиз "ҳаёт таъми"ни йўқотмаслик учун  ўзингизни севишингиз ва вақти-вақти билан хурсанд қилишингиз керак. Бундай  харажатларга таътиллар, саёҳатлар, севимли машғулотлар, ўйин-кулги, турли  хизматларга обуна бўлиш ва ҳоказолар киради.

Бюджетнинг  20% ни йиғиб бориш керак. Аввало, сизнинг жамғармаларингиз кутилмаган  харажатларни қоплаш учун молиявий хавфсизлик ёстиғи ролини ўйнайди - масалан,  машинангиз бузилиб, зудлик билан таъмирлашга муҳтож бўлса ёки сизни ишдан  бўшатишса. Агар кутилмаган харажатлар сизнинг йўлингизга камдан-кам учраса,  бу 20% ни хавфсиз инвестиция учун ишлатишингиз мумкин, шунда олиб қўйилган  маблағлар шунчаки банк ҳисобварағида ётмайди, балки сиз учун  "ишлайди".

Бироқ,  бундай жамғармаларни нафақат инвестициялар, депозитлар бўйича фоизлардан  пассив даромад ва оддийгина "қора кун" учун, балки ўзингизнинг  профессионал ўсишингиз ва ривожланишингиз учун ҳам ишлатишингиз мумкин.  Малака ошириш курслари учун пул тўлаш ёки асосий касбни ўрганишга сармоя  киритиш сизга ўз "келажагингизга" сармоя киритиш, қизиқроқ ва  юқорироқ ҳақ тўланадиган касбни топиш ва ўзлаштириш ёки мартаба зинапоясида  юқорига кўтарилиш имконини беради.

Хулоса

Шуни  таъкидлаш керакки, ҳар қандай молиявий қоидлар, шу жумладан маблағларингизни  тўғри тақсимлаш сизни автоматик равишда муваффақиятли одамга айлантирмайди.  Бироқ, агар сиз ҳақиқатан ҳам бюджетингизни тушунишни ва иш ҳақи эвазига  "мавжуд" бўлишни эмас, балки "яшашни" бошлашни  истасангиз, 50/30/20 қоидаси молиявий саводхонликни ўзлаштириш ва яхшилашни  бошлаш учун асосий қоидадир.

Ҳатто  инқироз шароитида ҳам бу қоида фойдалидир. Агар сиз завқланиш учун ажратилган  30% улушни камайтирсангиз ва инвестицияларни бир оз вақтга қолдирсангиз,  бизнинг ёрдамимиз билан ёки ўзингиз эски қарзлардан оқилона вақт ичида  қутулишингиз мумкин.